بهداشت دهان و دندان در بارداری

توجه به بهداشت دهان و دندان در بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است. بارداری روندی طبیعی است که با تغییراتی در وضعیت دهان و دندان همراه است. لذا توجه به سلامت آن نیز از اهمیت بالای برخوردار است.

این روند دهان را در برابر دو عامل یعنی پلاک و باکتری ها آسیب پذیر می کند که باعث حساس شدن لثه ها در دوران بارداری می شود.

همچنین احتمال پوسیدگی دندان‌ها در دوران بارداری بالاتر است و مانند هر عارضه دیگری در دوران بارداری، آنچه بر مادر اثر می‌گذارد، بر جنین نیز اثرگذار است. لذا در صورتی که مادر در دوران بارداری به اندازه کافی کلسیم مصرف نکند استخوان های بدن او مجبور هستند که کلسیم مورد نیاز جنین را تامین کنند. کمبود کلسیم به سرعت پس از اتمام شیردهی به وجود می‌‌آید. نیاز جنین به کلسیم در دوران بارداری می‌‌تواند در برخی زنان باعث بروز مشکلات دهان و دندان شود.

علت ایجاد بیماریهای دهان و دندان در دوران بارداری

شواهد علمی نشان می دهد که بارداری به دلیل ایجاد تغییراتی، شرایط پوسیدگی دندان ها و بیماری های دهان و دندان را فراهم می کند.

تغییرات هورمونی در این دوران موجب حساسیت و التهاب لثه می شود.

این حالت باعث می شود تا زن باردار از مسواک یا نخ دندان کمتر استفاده کند که نهایتاً منجر به ایجاد پلاک میکروبی روی دندانها می شود.

همچنین حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی باعث می شود که دندانها در معرض اسید معده قرار گیرند که این وضعیت به همراه دفعات بیشتر مصرف مواد قندی و دیگر مواد غذایی، دندانها را در معرض خطر پوسیدگی قرار می دهد.

مطالعه ای در آمریکا نشان داد که شایعترین هوس غذایی زنان باردار مربوط به مواد غذایی شیرین نظیر شکلات بود.

این عادات غذایی مستعد کننده افزایش مشکلات دهان و دندان در بارداری به شمار می رود.

التهاب لثه در دوران بارداری

شدت التهاب لثه در طی بارداری با شروع ماه دوم و سوم افزایش می یابد.

زنانی که قبل از بارداری خونریزی مختصر و التهاب لثه خفیفی دارند، در طی بارداری وضعیت بدتری پیدا می کنند.

اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری عمدتاً مربوط به خطر تولد نوزاد زودرس می باشد.

از زمان کشف رابطه بین بیماری های پریودنتال با خطر بالقوه برای زایمان زودرس در اواسط دهه ۱۹۹۰ تاکنون، مطالعات اپیدمیولوژیکی و مداخله ای متعدد، وجود این رابطه را مورد تأیید قرار داده اند.

تاثیر بیماریها در بیماری های دهان و دندان در دوران بارداری

همچنین ثابت شده است که بهداشت ضعیف دهان و دندان با بیماری هایی مانند دیابت، بیمار یهای قلبی-عروقی و بعضی بیماری های تنفسی ارتباط دارد.

به عنوان مثال برای زنان دیابتی، کنترل سلامت دهانی قبل از بارداری بسیار مهم است، زیرا عفونت های حاد و مزمن، کنترل دیابت آنها را مشکل می سازد.

از طرف دیگر شواهد نشان دهنده ارتباط قوی بین وضعیت بهداشت دهان و دندان مادر و کودک می باشد.

طی انجام یک مطالعه طولی نشان دادند که برنامه مراقبت بهداشت دهان و دندان در زنان باردار تأثیرات مثبتی بر وضعیت دندان کودکان شان در ۳، ۶ و ۱۴ سالگی دارد.

این یافته اهمیت پیشگیری از مشکلات دهان و دندان در زنان باردار را در کاهش پوسیدگی دندان کودکان در سال های دورتر مورد تأیید قرار می دهد.

راه های پیشگیری از بروز مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری

کنترل و کاهش پلاک دندانی با اتخاذ رفتارهایی مرتبط شامل:

مسواک زدن

استفاده از نخ دندان

استفاده از دهان شویه

افزایش مراقبت های دهان و دندان

توسط ارائه دهندگان خدمات سلامتی در طی بارداری می تواند سهمی قابل توجه در کاهش مشکلات دهان و دندان در زنان باردار و پیامدهای آن داشته باشد.

به دلیل آگاهی ضعیف و نیز عدم درک اهمیت مراقبت ها در این دوران از جانب دندانپزشکان و مادران، درمان های دندانی در طول دوران بارداری به درستی پیگیری نمی شوند.

به طوری که آمارهای مربوط به کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان می دهد کمتر از نیمی از زنان باردار در طول بارداری توسط دندانپزشک معاینه می شوند.

همچنین نتایج مطالعات نشان داد که اکثر مادران باردار تنها یک بار در روز مسواک می زنند و کمتر از نیمی از آنها از نخ دندان استفاده می کنند.

همچنین در حدود یک سوم زنان باردار دارای عملکرد مناسب در زمینه مراقبتهای بهداشت دهان و دندان بودند.

شواهد حاصل از مطالعات متعدد نشان داده است که تغییرات هورمونی در بارداری موجب افزایش حساسیت لثه ها می شود.

نتایج این مطالعه حکایت از آن دارد که وضعیت رعایت بهداشت دهان و دندان مادران باردار مطلوب نیست.

لذا ضمن تلاش در جهت رفع موانع ساختاری نظام سلامت از جمله افزایش پوشش بیمه ای و افزایش دسترسی به مراقبت ها، لازم است تا سیاست های مناسب در جهت آموزش فراگیر به جامعه به ویژه زنان باردار در مورد اهمیت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری تدوین شود.

همچنین با توجه به نقش نگرش ارائه دهندگان خدمات سلامت، گنجاندن مباحثی در رابطه با اهمیت آموزش مراجعین در زمینه مراقبت های دهان و دندان در دوران بارداری در کوریکولوم آموزشی رشته هایی مانند پزشکی، دندانپزشکی و مامایی ارزشمند خواهد بود.